دشت جوین
دشت جوین در شمال شرق ایران، شمال شهرستان سبزوار و غرب شهرستان نیشابور در استان خراسان رضوی با مختصات جغرافیایی 56 درجه و 30 دقیقه تا 58 درجه و 30 دقیقه طول شرقی و 36 درجه و 15 دقیقه تا 36 درجه و 45 دقیقه عرض شمالی واقع گردیده است. دشت جوین بخشی از حوزه آبریز کویر مرکزی و به شکل محدوده فرو افتاده ای است که توسط دو رشته ارتفاعات واقع در شمال و جنوب آن احاطه گردیده است.
دشت جوین از جمله حاصلخیز ترین مناطق کشاورزی استان خراسان و یکی از قطب های کشاورزی استان محسوب می گردد. با توجه به موقعیت جغرافیایی ونوع خاک منطقه و وفور چاههای متعدد عمیق ونیمه عمیق بستر بسیار مناسبی جهت پیشرفت کشاورزی و صنایع وابسته به آن را در منطقه ایجاد کرده است.
دشت جوین به خاطر وجود دو منطقه کوهستانی و دشت، محصولات کشاورزی اعم از زراعی و باغی بسیار متنوع در آن کشت می شود.
این دشت وسیع و حاصلخیز و دارای موقعیت استراتژیک خاص و بهره مند از زیر ساختهای ارزشمند در تقسیمات کشوری به سه شهرستان جوین، جغتای و خوشاب تقسیم گردیده است .
به جهت اینکه مزارع و تأسیسات و کارخانجات و شرکتهای کشت وصنعت جوین در محدوده جغرافیایی دو شهرستان جوین و جغتای واقع گردیده است، در ادامه این نوشتار صرفاً سیمای این دو شهرستان آورده شده است.
موقعیت جغرافیایی شهرستان جوین :
شهرستان جوین با وسعت 1709 کیلومتر مربع در فاصله 320 کیلومتری از مرکز استان(خراسان رضوی) درمدار 30 درجه طول شرقی/ غربی و 51 درجه و 20 دقیقه عرض شمالی/ جنوبی قرار دارد.ارتفاع شهرستان از سطح دریا های آزاد 1100 مترمی باشد.
این شهرستان به طول 60کیلومتر و عرض 50 کیلومتر، از شمال به شهرستان اسفراین ، از جنوب به شهرستان سبزوار، از غرب به شهرستان جغتای، از شرق به شهرستان خوشاب متصل می باشد.وسعت منابع طبیعی شهرستان حدود 95224 هکتار می باشد.
این شهرستان دارای بیش از 30483 هکتارسطح زیر کشت آبی، 5249 هکتار سطح زیر کشت دیم و دارای 305634 واحد دامی با تولید بیش از 345010 تن محصولات زراعی، باغی و دامی می باشد. بیشترین محصولات زراعی و باغی شهرستان گندم، جو، چغندرقند، ذرت دانه ای، کلزا، هندوانه آبی، انگور، گردو می باشد.
در محصولات چغندرقند، هندوانه بذری، ذرت دانه ای، فلفل قرمز، کنجد، ماش، انگور آبی و دیم و گیاهان دارویی، دارای رتبه های اول تا سوم در بین شهرستان های استان می باشد.
از نظر دامداری با داشتن 8000 رأس دام سنگین و145000 رأس دام سبک و 15 واحد مرغداری سهم مهمی در تولید شیر وتأمین گوشت قرمز و سفید را بعهده دارد.
با توجه به وضعیت اقلیمی واستقرار کشت و صنعت جوین و قرارگرفتن این شهرستان در کنار راه آهن سراسری و جاده های مواصلاتی موجب رونق مناسب کشاورزی وصنعت وامکان دسترسی آسان به بازارهای مصرف را فراهم نموده.
جدول شماره 1: سطح زیر کشت محصولات اصلی زراعی شهرستان و دارای رتبه استانی
جدول شماره2: میزان تولید محصولات اصلی زراعی شهرستان – دارای رتبه استانی
در دو جدول بالا تأثیر مستقیم استقرار کارخانه قند جوین در این شهرستان وگسترش فعالیتهای تحقیقاتی ، ترویجی شرکت کشت وصنعت جوین بر روی دو محصول چغندر قند و ذرت دانه ای به خوبی مشهود است که شهرستان را دارای مقام اول در دو محصول در بین شهرستان های استان نموده است.
جدول شماره 3: سطح زیر کشت محصولات باغی شهرستان جوین، دارای رتبه استانی
جدول شماره 4: میزان تولید محصولات باغی شهرستان جوین- دارای رتبه استانی
قابلیت ها وتوانمندیهای شهرستان جوین:
1- کیفیت بالای منابع آبی و وجود منابع آب زیر زمینی قابل توجه.
2- قابلیت استقرار واحدهای صنعتی به ویژه صنایع تبدیلی وتکمیلی و بسته بندی محصولات کشاورزی و دامی(با عنایت به پتانسیلها وزیر ساختهای شرکت مادر تخصصی کشت وصنعت جوین)
3- وجود مزیت های نسبی وقابلیت های کشاورزی و منابع طبیعی
4- گستردگی فعالیت در زمینه پرورش دام و طیور و قابلیت توسعه آبزی پروری
موقعیت جغرافیایی شهرستان جغتای:
شهرستان جغتای با وسعت 18/1717 کیلو مترمربع در فاصله 325 کیلومتری از مرکز استان (خراسان رضوی) در مدارهای 56 درجه و 36 دقیقه طول شرقی و 36درجه و 25 دقیقه عرض شمالی قرار دارد.
ارتفاع شهرستان از سطح دریاهای آزاد 1200 متر می باشد.
مساحت آن 1685 کیلو متر می باشد که از شمال به شهرستانهای اسفراین و جاجرم ، از شرق به شهرستان جوین، ازجنوب به شهرستان داورزن، و از غرب به شهرستان جاجرم و استان سمنان متصل می باشد.
اقلیم منطقه گرم و خشک، متوسط حداکثر درجه حرارت 2/33 و متوسط حداقل درجه حرارت 9/10 سانتیگراد می باشد.
وسعت منابع طبیعی شهرستان حدود 96603 هکتار می باشد.
این شهرستان دارای بیش از 24948 هکتار سطح زیر کشت آبی و 3162 هکتار زیر کشت دیم می باشد و جمع واحدهای دامی شهرستان 213966 و دارای تولید بیش از 310736 تن محصولات زراعی، باغی و دامی می باشد.
مهمترین محصولات زراعی، باغی شهرستان ، گندم ، ذرت دانه ای، هندوانه، چغندرقند، خربزه، پسته ، انگور، زعفران است و دارای رتبه های اول تا سوم در سطح استان می باشد.
جدول شماره 1: سطح زیر کشت محصولات زراعی شهرستان و دارای رتبه استانی
جدول شماره 2: میزان تولید محصولات زراعی شهرستان – دارای رتبه استانی
جدول شماره 3: سطح زیر کشت محصولات باغی شهرستان جغتای- دارای رتبه استانی
جدول شماره 4: میزان تولید محصولات باغی شهرستان جعتای – دارای رتبه استانی
